Van cổng hay còn được gọi là van chặn (Gate Valve), là một loại van công nghiệp được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Chức năng chính của van cổng là đóng mở dòng lưu chất chảy qua đường ống. Van cổng thường được dùng cho các ống có kích thước từ 2 inch trở lên, vì cấu tạo đơn giản nên dễ chế tạo với đường kính lớn hơn so với những loại van khác.
Cấu tạo cơ bản của van cổng bao gồm: thân van, ghế van, đĩa van, trục chính, bánh xe để điều khiển. Ghế và đĩa van đóng vai trò đóng mở dòng chảy của chất lỏng. Để đảm bảo độ kín khít, bề mặt ghế và đĩa van được mài tinh xảo, sử dụng các chất làm kín như teflon, cao su,...
Van cổng chữa cháy là gì?
Van cổng chữa cháy là một dạng van cổng đặc biệt được thiết kế để sử dụng trong hệ thống chữa cháy cứu hỏa như ở các tòa nhà, chung cư, nhà máy, xí nghiệp, khu công nghiệp,... Vì có nhiệm vụ phục vụ cứu hỏa nên van cổng chữa cháy còn được gọi là van cổng tín hiệu điện. Để dễ nhận diện, van cổng chữa cháy thường được sơn lớp phủ epoxy màu đỏ.
Đặc điểm của van cổng chữa cháy
- Vật liệu: Van cổng chữa cháy phổ biến làm bằng gang với lớp phủ epoxy màu đỏ tương phản.
- Nhiệt độ làm việc: 0 - 400°C
- Kiểu kết nối: Nối bích tiêu chuẩn theo JIS 10K, BS, ANSI, DIN,...
- Vật liệu làm kín: Teflon, cao su,...
- Áp lực làm việc: Thường là PN10, PN16, PN25
- Môi trường sử dụng: Nước, khí nén, hơi nước, xăng dầu, nước thải, hóa chất,...
- Kích cỡ: Rất đa dạng, từ DN50 đến DN1500
Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của van cổng chữa cháy
Các bộ phận chính
- Body van: Phần thân chính của van, chịu áp lực, mài gia công tinh xảo để bảo đảm độ kín.
- Bonnet van: Phần nắp đậy trên cùng của van, được bắt chặt vào body van bởi bu lông.
- Stem: Trục để nâng hay hạ đĩa van, có thể di chuyển lên xuống nhờ bánh quay bên trên bonnet.
- Disc: Đĩa van có nhiệm vụ ngăn cản dòng chảy, di chuyển lên xuống giữa hai vị trí đóng-mở.
- Seat: Ghế van có nhiệm vụ đảm bảo tính kín khít khi đĩa van đóng xuống.
- Stem nut: Bánh xe để quay stem, thường được lắp ở phía trên bonnet van.
- Packing và gland: Được lắp trong bonnet để bịt kín quanh trục stem khi vận hành.
Nguyên lý hoạt động
-
Khi mở van: Quay bánh stem nut làm trục stem di chuyển lên trên, kéo theo đĩa disc ra khỏi vị trí ghế, tạo khoảng trống cho dòng chảy đi qua. Van mở hoàn toàn khi đĩa disc nằm cao hẳn trên dòng chảy mà không gây cản trở.
-
Khi đóng van: Quay bánh stem nut theo hướng ngược lại, làm trục stem đẩy đĩa disc hướng xuống dưới, áp chặt vào ghế van để ngăn cản dòng chảy. Van đóng kín hoàn toàn khi đĩa disc chặn lại tất cả các khoảng trống, dựa vào áp lực cùng chất làm kín để triệt tiêu rò rỉ.
Với kết cấu và nguyên lý đơn giản như vậy nhưng van cổng lại chịu được áp suất và nhiệt độ cao, chịu được dòng chảy lớn. Van cổng chỉ có 2 vị trí hoạt động là mở hoàn toàn hoặc đóng hoàn toàn, không làm điều tiết được lưu lượng. Đây là loại van rất phù hợp cho hệ thống PCCC.
Ứng dụng của van cổng chữa cháy
Van cổng chữa cháy là thiết bị không thể thiếu trong các hệ thống phòng cháy chữa cháy của nhà cao tầng, khu công nghiệp, chung cư, khu dân cư, xí nghiệp,... Van có nhiệm vụ đóng mở nguồn nước cấp cho hệ thống khi cần thiết. Các ứng dụng cụ thể:
-
Lắp ở đường ống chính dẫn nước từ bể chứa hoặc máy bơm cấp nước chữa cháy: Van cổng đóng vai trò van cô lập, ngắt nguồn nước khi cần bảo dưỡng hệ thống và cung cấp nước khi xảy ra cháy.
-
Lắp ở đường ống nhánh rẽ vào các khu vực cụ thể như tầng lầu, phân xưởng: Van cổng điều khiển nguồn nước riêng cho từng khu vực cần chữa cháy.
-
Lắp ở bảng báo cháy, liên kết với hệ thống cảm biến để tự động mở van cấp nước khi phát hiện có cháy.
-
Lắp kết hợp với các thiết bị khác như đầu phun sprinkler, lăng phun, vòi rồng,... để tạo thành hệ thống chữa cháy hoàn chỉnh.
-
Lắp đặt ở những nơi cần van xả khí để đảm bảo đường ống luôn đầy nước, sẵn sàng cấp nước chữa cháy.
-
Sử dụng van cổng chữa cháy điều khiển điện, kết nối với hệ thống báo cháy tự động để tự động mở van cấp nước khi xảy ra hỏa hoạn.
Ngoài ra, van cổng còn được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực công nghiệp khác nhau như hệ thống lò hơi, đường ống dẫn khí đốt, đường ống công nghệ, hệ thống làm lạnh, máy nén khí, nhà máy lọc dầu,...
Một số loại van cổng chữa cháy phổ biến
-
Van cổng ty nổi
- Đặc điểm: Đĩa van nằm nổi trên dòng chảy khi ở vị trí mở, dễ nhận biết khi van đã mở hoàn toàn.
- Ưu điểm: Lưu thông tốt, ít tổn thất áp suất, dễ bảo dưỡng và vệ sinh bề mặt đĩa van.
- Nhược điểm: Chiều cao lớn, trọng lượng nặng, khó lắp đặt ở không gian chật hẹp.
-
Van cổng ty chìm
- Đặc điểm: Đĩa van nằm chìm hoàn toàn dưới dòng chảy khi ở vị trí mở.
- Ưu điểm: Kích thước nhỏ gọn hơn loại ty nổi, nhẹ hơn, lắp đặt dễ dàng.
- Nhược điểm: Khó vệ sinh, bảo dưỡng đĩa van vì nó nằm chìm trong thân van.
-
Van cổng kèm công tắc giám sát
- Đặc điểm: Tích hợp sẵn công tắc báo vị trí đóng/mở của van (limit switch), hoặc tích hợp van xả khí.
- Ưu điểm: Dễ dàng thông báo về trạng thái van, thuận tiện cho công tác vận hành, bảo trì định kỳ.
- Nhược điểm: Giá thành cao hơn loại van cổng thông thường.
-
Van cổng điều khiển điện
- Đặc điểm: Được gắn kèm với động cơ điện (actuator) để đóng mở van bằng điện.
- Ưu điểm: Đóng mở nhanh chóng, chính xác, có thể điều khiển từ xa qua hệ thống tự động.
- Nhược điểm: Giá thành cao, đòi hỏi nguồn điện để hoạt động.
Kết luận
Qua bài viết trên, có thể thấy van cổng nói chung và van cổng chữa cháy nói riêng là một thiết bị có vai trò quan trọng trong công nghiệp và đời sống. Chúng giúp kiểm soát dòng chảy một cách hiệu quả, đảm bảo độ kín khít, chịu được áp lực và nhiệt độ cao. Đặc biệt là trong lĩnh vực PCCC, van cổng chữa cháy giúp cấp nước kịp thời để dập tắt đám cháy, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản.
CÔNG TY CỔ PHẦN KHOA HỌC CÔNG NGHIỆP ĐẠI NAM chuyên cung cấp các loại van cổng dùng cho chữa cháy như:
- Van cổng ty chìm
- Van cổng ty nổi
- Van cổng kèm công tắc giám sát
- Van cổng điều khiển điện
Quý khách hàng có nhu cầu sử dụng van cổng chữa cháy, vui lòng liên hệ ngay với chúng tôi để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất. Xin cảm ơn!
